انواع پارچه قابل چاپ : آشنایی با پارچه های مناسب چاپ

پارچه‌ های قابل چاپ

شناخت انواع پارچه‌ قابل چاپ از آن جهت مورد توجه است که هر پارچه به دلیل جنس و ساختاری که دارد برای چاپ مناسب نیست یا حداقل شیوه‌ای متناسب را نیاز دارد. زمانی که صحبت از چاپ پارچه به میان می‌آید باید به این نکته توجه داشت که تمامی انواع پارچه منجر به تولید محصولی یکسان نخواهند شد.

همان‌طور که بوم برای نقاشان بسیار مهم است، پارچه نیز چنین حکمی را برای چاپ‌گرها دارد. به این نکته توجه کنید که یک بوم بد تا چه اندازه می‌تواند یک نقاشی خوب را خراب کند و همین امر در مورد چاپ هم صدق می‌کند. تی‌شرتی که از مواد بی‌کیفیت تولید شده است قطعا محصول مناسبی به شمار نمی‌رود. به همین دلیل است که توجه به جنس پارچه‌ های قابل چاپ از موارد مهم در این صنعت به شمار می‌رود.

در این مطلب قصد داریم در مورد انواع پارچه و هم‌چنین روش مناسب برای چاپ هر کدام به اختصار توضیحاتی ارائه کنیم. اما به منظور درک درست از رابطه‌ی حساس میان جنس پارچه و کیفیت چاپ لازم است ابتدا مختصری از چگونگی دسته‌بندی انواع پارچه قابل چاپ حرف بزنیم.

بخش نخست: انواع پارچه قابل چاپ

پارچه‌ها را می‌توان عموما در سه دسته‌ی طبیعی، مصنوعی و یا ترکیبی از این دو طبقه‌بندی کرد. در فرایند چاپ روی پارچه می‌توان از اکثر این پارچه‌ها بهره گرفت. در ادامه نگاهی به خصوصیات انواع پارچه‌ی طبیعی و مصنوعی می‌اندازیم.

پارچه‌های طبیعی

تقریبا با پیدایش تمدن این دسته از پارچه‌ها نیز به وجود آمدند. نمونه‌هایی از پارچه‌ی پنبه‌ای در مکزیک و پاکستان یافت شده است که قدمت آن به 5000 سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد. هم‌چنین قدیمی‌ترین نوع شناخته‌شده‌ی پشم که در حفاری‌هایی در کشور مکزیک به دست آمده است به 1500 سال پیش از میلاد مسیح اشاره دارد.

این پارچه‌ها همان‌طور که از نامشان پیداست از طبیعت گرفته می‌شوند و دخل و تصرفی در ماهیت آن‌ها صورت نمی‌گیرد. در بسیاری از شیوه‌های چاپ پارچه از این پارچه‌ها استفاده می‌شود. منشا این پارچه‌ها بیشتر گیاهان و حیوانات هستند. الیاف استخراج شده از دل طبیعت در فرایندِ بافتن یا ریسندگی، به پارچه تبدیل می‌شوند. برای مثال پشم از موی گوسفند تهیه می‌شود در حالیکه ابریشم از کرم ابریشم گرفته می‌شود و پنبه از بذر گیاه پنبه استخراج می‌شود. می‌توان پارچه‌های طبیعی را به زیردسته‌های متنوع‌تری نیز تقسیم کرد.

پارچه‌های گیاهی :‌

شمار زیادی از انواع پارچه قابل چاپ از گیاهان استخراج می‌شوند. این الیاف از تارهای موجود در بذر (پنبه)، ساقه یا لیفه‌ی درختان (کتان و کنف)، برگ (سیزال) و پوست (نارگیل) به دست می‌آیند. برخی از محبوب‌ترین پارچه‌های ایجاد شده از این طریق عبارتند از:

• • • آباکا
    • بامبو
    • Coir (نارگیل)
    • پنبه
    • کتان
    • کنف
    • جوت
    • پینا
    • رامی
    • سیزال

• • پارچه‌های تولیدی با استفاده از حیوانات :

الیاف این پارچه‌ها از پوست، مو، پشم و ترشحات حیوانات گرفته می‌شوند. در این میان پارچه‌های پشمی و حتی ابریشمی از انواع پارچه‌ قابل چاپ به شمار می‌روند. برخی از پرکاربردترین پارچه‌های تهیه شده از حیوانات عبارتند از:

• • • پارچه‌های تولید شده با موی شتر
    • ترمه
    • موهر
    • ابریشم
    • پشم
    • آلپاکا
    • آنگورا
    • پارچه‌های تولید شده با موی بز
    • للاما
    • پارچه‌های پشمی گوسفندی
    • ویکونا

پارچه‌های مصنوعی

این پارچه‌ها همان‌طور که از نامشان پیداست ساخته‌ی دست بشر هستند. اولین پارچه‌ی مصنوعی در اواخر قرن نوزدهم توسط سر جوزف ویلسون سوان[1] که یک مخترع، شیمی‌دان و فیزیک‌دان انگلیسی بود تولید شد. او اینکار را با تغییرات شیمیایی بر روی الیافی که از یک درخت به دست آورده بود انجام داد. برخی تکنیک‌های چاپ روی پارچه نیازمند استفاده از این جنس‌ها هستند.

پارچه‌های مصنوعی به دلیل این‌که جنسی پلاستیک‌مانند دارند از اعتبار خوبی برخوردار نیستند. اما اکنون این پارچه‌ها نیز با تقلید از پارچه‌های طبیعی جنس بسیار بهتری دارند و حتی گاهی تنها روش تشخیص آن‌ها نگاه کردن به برچسب شناسه‌ی لباس است. برخی از این پارچه‌ها نفوذناپذیر هستند ولی بعضی دیگر این‌طور نیستند. همین ویژگی است که در انتخاب انواع پارچه‌ قابل چاپ بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.

پارچه‌های مصنوعی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از جنبه‌های خاصی از جمله میزان کشش و غیرقابل نفوذ بودن در مقایسه با پارچه‌های طبیعی عملکرد بهتری دارند. به همین دلیل از این پارچه‌ها برای دوخت انواع لباس ورزشی استفاده می‌شود. برخی از معروف‌ترین پارچه‌های مصنوعی عبارتند از:

• • استات
  • اکریلیک
  • نایلون
  • پلی‌استر
  • ریون
  • اسپانتکس/ لاکرا
  • ویسکوز

بخش دوم. ارتباط میان جنس پارچه و روش‌های چاپ

می‌توان گفت در چاپ پارچه، استفاده از پارچه‌های طبیعی بهتر از انواع مصنوعی است. تنها به این دلیل که پارچه‌های طبیعی در جذب مایعات بهتر عمل می‌کنند. اما پارچه‌های مصنوعی به دلیل استفاده از پلاستیک و روغن، بیشتر دافع آب و مایعات هستند. هرچند شیوه‌های مخصوص چاپ پارچه‌ مصنوعی نیز وجود دارند و حتی امروزه توجه به پارچه‌های مصنوعی بیش از پیش هم شده است.

انواع پارچه قابل چاپ در تکنیک‌های متفاوت چاپ

تکنیک‌های چاپ بسیار متنوع‌اند و در هر کدام از آن‌ها از پارچه‌های متفاوتی استفاده می‌شود. تنوع تکنیک‌های چاپ آن‌قدر بالا رفته است که تقریبا می‌توان از هر نوع پارچه‌ای برای چاپ استفاده کرد. اما به دلیل نحوه‌ی عملکرد متفاوت شیوه‌های چاپ، آشنایی با ماهیت پارچه‌ها کمک می‌کند که بتوانیم جنس بهتری را انتخاب کنیم و در نهایت محصولی مناسب تولید کنیم. در ادامه می‌توانید چند نمونه از انواع پارچه قابل چاپ را ملاحظه کنید.

• پارچه‌های پنبه‌ای

پارچه‌های پنبه‌ای انتخاب مناسبی برای چاپ سیلک و چاپ مستقیم (DTG) هستند.

در چاپ سیلک که جوهر از طریق قاب و شابلون روی پارچه منتقل می‌شود، نیاز به این داریم که جوهر از پارچه عبور کند. پنبه چون پارچه‌ای طبیعی است نفوذپذیری بالایی دارد و انتخابی مناسب به شمار می‌رود.

در تکنیک DTG، فرایند چاپ، سازوکاری کاملا مشابه پرینترهای کاغذ دارد و تنها تفاوت این است که تصویر را روی پارچه چاپ می‌کنند. برای این‌که نتیجه‌ی بهتری بگیرید باید از پارچه‌های صد درصد نخی یا پنبه‌ای استفاده کنید.

در کل پارچه‌های طبیعی انتخاب نهایی برای این دو شیوه‌ی چاپ پارچه هستند. این پارچه‌ها علاوه بر نفوذپذیری، لطیف و نرم هم هستند.

• پارچه‌های کتان

این پارچه‌ها نیز در صنعت چاپ بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. در تولید لباس و حتی بنر از این پارچه استفاده می‌شود. کتان نیز مانند پنبه نفوذپذیر است و از همین رو می‌توان در برخی شیوه‌های چاپ از این جنس پارچه بهره برد.

• پلی استر

از دیگر جنس پارچه‌ های قابل چاپ می‌توان به پلی‌استر اشاره کرد. این پارچه در چاپ انتقالی و سابلیمیشن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در چاپ انتقالی در اکثر مواقع با کمک گرما تصویر را به پارچه انتقال می‌دهند. از مزایای این تکنیک می‌توان به این نکته اشاره کرد که تقریبا هر نوع پارچه‌ای را می‌توان با این شیوه طراحی کرد. این به آن معنا نیست که این چاپ در همه‌ی پارچه‌ها به شیوه‌ی یکسانی انجام می‌شود. در حقیقت رنگ‌های مورد استفاده در این شیوه پایه‌ای پلاستیکی دارند که بر روی پارچه‌های مصنوعی بهتر عمل می‌کنند.

با توجه به این که در چاپ سابلیمیشن رنگ‌دانه‌ها از حالت جامد به گاز تبدیل می‌شوند و از این طریق تصویر روی پارچه نقش می‌بندد، تنها می‌توان از پارچه‌های مصنوعی به ویژه پلی استر استفاده کرد. به بیان ساده‌تر رنگ با پارچه‌های دیگر سازگاری ندارد و نتیجه‌ی مناسبی نخواهیم گرفت.

• پارچه‌های ابریشمی

از دیگر انواع پارچه قابل چاپ می‌توان به پارچه‌های ابریشمی اشاره کرد. ابریشم یک سطح صاف و هموار برای چاپ سیلک ایجاد می‌کند و الیاف طبیعی ابریشم، جوهر را به طور یکسان و به شکلی موثر به خود جذب می‌کنند. هرچه پارچه نازک‌تر باشد جوهر کمتری به خود جذب می‌کند. بنابراین در مقایسه با پارچه‌های ضخیم پنبه‌ای یا پشمی، تصویر چاپ شده روی ابریشم از دقت و ظرافت بیشتری برخوردار است.

• پارچه‌های پشمی

پارچه‌ها و ترکیبات پشمی به دلیل جذب بالا گزینه‌های خوبی برای چاپ روی پارچه و به خصوص سیلک اسکرین به شمار می‌روند. مانند پنبه هرچه درصد پشم پارچه بیشتر باشد بهتر است. همان‌طور که گفتیم پارچه‌ی ضخیم جوهر بیشتری جذب می‌کند و البته به همین دلیل تصویر چاپ شده مدت‌زمان بیشتری باقی خواهد ماند. اگر قصد چاپ طرح‌هایی دقیق دارید، این نکته را به خاطر داشته باشید که برخی پارچه‌ها بافت خاصی دارند یا حالتی برجسته دارند که ممکن است روند کار را با اختلال مواجه کنند. از همین رو به هنگام انتخاب پارچه، بافت پارچه را کاملا مدنظر داشته باشید.